شیر یک طرفه
شیر یک طرفه، شیر صنعتی است که سیال‌های جاری درون آن فقط می‌توانند در یک جهت حرکت کنند و اگر خلاف این موضوع اتفاق بیافتد، شیر مسدود خواهد شد. شیرهای یک طرفه نام‌های دیگری مثل شیر غیر برگشتی، شیر خودکار و چک ولو نیز دارند که هرکدام از این نام‌ها نیز تصدیق کننده عملکرد این شیرها هستند. شیرهای خودکار در تجهیزات صنعتی گوناگونی کاربرد دارند، به همین دلیل انواع متفاوتی از این شیرها ساخته شده است. در ادامه سعی می‌کنیم با گفتن انواع شیر یک طرفه و کاربردهایش به شما در شناخت هرچه بهتر این محصول کمک کنیم.
مشخصات فنی شیر یک طرفه
شیر یک طرفه دارای مشخصات فنی مختلفی است که هرکدام از این مشخصات می‌توانند یک ویژگی مثبت محسوب شوند. این شیرها از لحاظ کاربرد و تحمل فشار رده بندی‌های متفاوتی دارند اما از مشخصات فنی عمومی این شیرها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
این شیرها برخلاف قطعات صنعتی دیگر از طراحی ساده‌ای برخوردار هستند.
محلی که سیال از طریق آن عبور می‌کند در اکثر شیرها حائز اهمیت نیست اما در شیر خودکار سیال تنها می‌تواند از طریق مسیر ورود حرکت کند. به همین دلیل اگر می‌خواهید سیال را در مسیری خلاف مسیر عادی عبور دهید باید این شیرها را برعکس کنید.
در شیرهای یک طرفه فنرهایی تعبیه شده است که با استفاده از تنظیم آن می‌توانید در فشار دلخواه دیسک‌ها را باز و بسته کنید.
شیرهای غیر برگشتی به طور معمول در هنگام ساخت، مخصوص سیال‌های مختلفی ساخته می‌شوند و همین نیز یکی از دلایل کاربرد گسترده این شیرها است.
این شیرها به دلیل طراحی که دارند در هنگام باز و بسته شدن هیچ گونه نیازی به اپراتور و یا حتی سیگنال ندارند.
عملکرد شیر یک طرفه
شیر یکطرفه به دلیل طراحی ساده‌ای که دارد، از عملکرد ساده‌ای نیز برخوردار است. نحوه عملکرد این شیرها به این صورت است که دیسک داخلی در ابتدا سبب باز شدن شیر خودکار می‌شود و این اجازه را به سیالات مختلف می‌دهد که حرکت کنند. سپس در هنگامی که از سرعت حرکت سیال که رو به جلو است کاسته شود و یا به طور کلی جهت حرکت آن تغییر پیدا کند، دیسک به طور خودکار بسته می‌شود و راه حرکت سیال را مسدود می‌کند. البته شیرهای یک طرفه اصولا از لحاظ عملکرد به چند دسته تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی برحسب روش حرکت عضو مسدود کننده است که در ادامه به گفتن انواع آن می‌پردازیم.
شیرهای یک طرف بلند شونده: عضو مسدود کننده این شیرها عمود بر نشیمنگاه است.
شیرهای یک طرفه لولایی ساده: عضو مسدود کننده این شیرها حول نقطه‌ای لولایی در خارج از نشیمنگاه می‌تواند بچرخد.
شیرهای یک طرفه لولایی الاکلنگی: این شیر نیز مانند شیر قبلی است اما با این تفاوت که لولا در مرکز نشیمنگاه است.
شیرهای یک طرفه دیافراگمی: عضوی که درون این شیرها وظیفه مسدودکنندگی دارد به صورت دیافراگم است. این دیافراگم می‌تواند بر روی نشیمنگاه بنشیند و یا حتی از آن جدا شود.
کاربرد شیر یک طرفه
شیر یکطرفه در قسمت‌های مختلفی از زندگی ما به صورت مستقیم و غیر مستقیم تاثیر گذار است. کاربرد این شیرها در صنایع مختلف، همچنین ساختمان‌سازی اثبات شده است.
شیر یک طرفه در ساختمان
کمپرسورهای پیستونی از منظر ساختار به سه دسته مختلف تقسیم می‌شوند. دسته اول این کمپرسورها، کمپرسورهای نیمه باز هستند؛ این کمپرسورها از نظر ظاهری بسیار شبیه به کمپرسورهای باز هستند با این تفاوت که این کمپرسورها قابلیت تعمیر را دارند و شما می‌توانید در صورت بروز هرگونه مشکل، آن را تعمیر نمایید. در مقابل این کمپرسورها، کمپرسورهای بسته قرار دارند. این دسته از لوازم صنعتی، متاسفانه قابلیت تعمیر ندارد و در صورت بروز هرگونه مشکل، شما مجبور هستید تا آن را به کل تعویض کرده و برای خرید یک دستگاه جدید اقدام نمایید.
موتور و محفظه این کمپرسورها قابل تفکیک از یکدیگر نیستند و کاملا به یکدیگر پرس شده‌اند. نوع دیگری از کمپرسورها، کمپرسور رفت و برگشتی باز نام دارند. استفاده از این کمپرسورها و کارایی آن‌ها تفاوت چندانی با انواع دیگر آن ندارند و شما می‌توانید به یک شکل از همه آن‌ها استفاده نمایید. ویژگی مثبتی که این نوع کمپرسور باد پیستونی نسبت به باقی آن‌ها دارد، قابلیت تعمیر شدن آن‌ها است. محفظه و موتور در این گونه از کمپرسورها از یکدیگر جدا بوده و این مسئله تعمیر آن‌ها را به امری ممکن و قابل انجام تبدیل می‌نماید.
شیر یک طرفه در صنعت
این شیرها به غیر از کاربرد در ساختمان در صنایع مختلف نیز کاربردی اساسی دارند. از اصلی‌ترین کاربرد این شیرها در صنایع مختلف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• محافظت کردن از دستگاه‌هایی که به جهت معکوس جریان حساس هستند مثل مترآب یا فیلتر
• نگهداری از آب در هنگامی که دستگاه به دلایل مختلفی مثل زه کشی باید خاموش شود.
• در میکسرهای ترموستات از جریان‌های متقاطع با فشار خطی نابرابر جلوگیری می‌کند.
• این شیرها باعث می‌شوند که در سلونوئید ولوها ریسک برگشت در هنگام خرابی لوله‌ها کاهش پیدا کند.
انواع شیر یک طرفه و خصوصیات آن‌ها
شیر یکطرفه بر اساس نوع عملکرد، جنس، نوع اتصال و… به چند گروه تقسیم‌بندی می‌شود. در عناوین قبل در خصوص انواع شیر خودکار باتوجه به نوع عملکرد آن سخن گفتیم، در ادامه به دیگر تقسیم بندی‌ها می‌پردازیم و انواع متفاوتی از این شیرها را معرفی می‌کنیم.
- فنری: شیر خودکار سوپاپی که اسم دیگر این نوع شیرها است با استفاده از یک فنر که به پشت دیسک متصل است کار می‌کند.
- تابلویی: این نوع شیرها با استفاده از عملکرد لولا بالا پایین می‌شوند. شیرهای تابلویی ضخامت کمی دارند و همچنین از وزن کمی نیز برخوردارند.
- دابل پلیت: شیر غیر بازگشتی دابل پلیت از دو نیم دیسک تشکیل شده است. درون این شیرها از فنر نیز به طور همزمان استفاده شده است.
- پمپ باد: این نوع شیرها مخصوص سیال‌های غیر مایع هستند و از پره‌هایی تشکیل شده‌اند که باعث می‌شوند در هنگام ورود هوا دیسک به عقب برود و راه ورود هوا باز شود.
- لیفت دیسک: شیرهای لیفت دیسک یک دیسک دایره‌ای دارند و در کنار این دیسک دایره‌ای، برای عملکرد درست، به فنر نیز احتیاج دارند.
- وزنه‌ای: شیرهای غیر بازگشتی وزنه‌ای، برای مکان‌هایی درست می‌شوند که قرار است از آنجا حجم بالایی از سیال عبور کند.
- پیستونی: این شیرها اصولا برای سیال‌هایی درست می‌شوند که آزمایشگاهی هستند و به دقت بالایی در زمینه آببندی نیاز دارند.
علاوه بر موارد بالا شیرهای دیگری نیز وجود دارند که یا عملکردی مشابه به شیرهای یک طرفه دارند و یا شیرهای یک طرفه زیر مجموعه آن قرار می‌گیرند. شیر برقی هیدرولیک یکی از انواع شیرهای صنعتی مهم است که انواع متفاوتی دارد و یکی از انواع آن شیرهای کنترل جهت است. شیرهای کنترل جهت نیز خود به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند و شیر یکطرفه یکی از این دسته‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. شیر برقی پنوماتیک نیز مانند شیر خودکار برای کنترل سیال ساخته شده است. این شیرها بیشتر در صنایع شیمیایی کاربرد دارند و همچنین برای قطع و وصل سیال مانند شیرهای خودکار نیاز به اپراتور و یا کاربر ندارند.
شیر فشارشکن هیدرولیک نیز از دیگر شیرهای مهم صنعتی است که مانند شیر یکطرفه از طراحی اجزا ساده‌ای برخوردار است و همچنین مانند شیرهای یک طرفه در محافظت از دستگاه‌های مختلف صنعتی کاربرد دارند. با توجه به انواع متفاوتی که شیرهای یک طرفه دارند و کاربردهای آن، گروه تولیدی جی اس اف هیدرولیک از سال‌های پیش تا کنون با تولید انواع شیرهای صنعتی که در بالا به برخی از آن‌ها اشاره کردیم سعی کردند تا نیاز بازار را از نمونه با کیفیت این شیرها تامین کنند.
سخن نهایی
در پایان با توجه به تمامی مطالبی که گفتیم می‌توانیم شیر یک طرفه را از پرکاربردترین شیرهای موجود در بازار بدانیم. این شیرها توانسته‌اند در عین سادگی، پیچیده‌ترین کارها را برای ما انجام بدهند تا ما بتوانیم از مزیت‌های فراوان‌شان استفاده لازم را ببریم و کار خود را در جاهای مختلف پیش ببریم.
تاریخ انتشار: 1401/12/04
